SELMA RIZA

İLK KADIN GAZETECİ

(1872-1931)
 

Evde özel ders alarak yetiştirildi. Eğitiminde ağabeyinin büyük katkısı oldu.
Tanzimat döneminin ilk Türk kadın gazeteci ve romancısı olarak tarihe adını yazdırdı.

SAFİYE ALİ

İLK KADIN DOKTOR

(1894-1952)
 

O dönemlerde kadın hastalar kadın doktorları tercih ediyordu. Bu nedenle de kadın doktorlara ihtiyaç duyuluyordu. Doktor olma yolundaki tüm engelleri bir bir aştı. I. Dünya Savaşı sürerken maddi güçlüklere rağmen Almanya’da öğrenim gördü.

1923’te Türkiye’nin ilk kadın doktoru olarak diplomasını aldı, eşi ile birlikte muayenehane açtı.
Bunun yanı sıra, birikimini paylaşmak için tıp ve çocuk sağlığı dersleri verdi.

5 Temmuz 1952’de kansere karşı verdiği mücadelede yenik düşerek hayatını kaybetti.

GÜL ESİN

İLK KADIN MUHTAR

(1901-1990)
 

Henüz 32 yaşında iken Aydın’daki Demircidere köyünde en fazla oyu olarak, Türkiye’de seçilen ilk kadın muhtar oldu. O dönemde Atatürk tarafından ödüllendirildi. Cesareti ve yürekliliği ile gelecek nesillere örnek olan Esin, çocukların okula yazdırılması, kadınların sosyal hayata hazırlanması, kız kaçırma olaylarını önlemek için nikah işlerinin düzene sokulması, kahvehanelerde kumarın yasaklanması gibi önemli çalışmalar yaptı.

SABİHA RÜŞTÜ BOZCALI

İLK KADIN RESSAM, İLLÜSTRATÖR

(1904-1998)
 

Resim eğitimine henüz 5 yaşında iken başladı. 15 yaşından sonra eğitimine çeşitli ülkelerin atölyelerinde devam etti.

Yurt Gezileri programı ile 1939’da Zonguldak’a gönderildi. Bu gezi kapsamında Kozlu Elektrik Santrali, Skip Tesisatı, Karabük Demir Çelik Fabrikası, Asansör (İncir Harmanı), Asansör Makinası, Sömikok Makinası, Varagel, Sömikök Fabrikası ve Demir Çelik Fabrikası’nı resmetti. Programın amacı modernleşen ve yeni kimlik oluşturan Türkiye’nin belirlenen sanatçılar tarafından belgelenmesiydi.

Bunun yanı sıra birçok gazetede illüstratörlük ve gazete ressamlığı yaptı.

SEMİHA BERKSOY

İLK KADIN OPERA SANATÇISI, RESSAM

(1910-2004)
 

1934’te opera kariyerine başladı. Türkiye, Almanya ve Portekiz’de sahneye çıktı.

1939’da Avrupa’da sahne alan ilk Türk opera sanatçısı oldu. 1940’ta Türkiye’ye dönerek Carl Ebert’in rejiliğinde Tosca ve Madame Butterfly operalarında oynadı. Bunun yanı sıra Deli Dolu ve Lüküs Hayat operetlerinde de görev aldı.
1998’de Devlet Sanatçısı unvanı aldı.

KERİMAN HALİS ECE

İLK DÜNYA GÜZELİ

(1913-2012)
 

1932 yılında Belçika’da düzenlenen Dünya Güzellik Yarışması’nda birinci olarak “Dünya Güzellik Kraliçesi” seçildi.

Mustafa Kemal Atatürk, Keriman Halis’e çektiği kutlama telgrafında kendisine kraliçe anlamına gelen ”Ece” unvanını verdi.

REFET ANGIN

İLK KADIN ÖĞRETMEN

(1915-2010)

Cumhuriyetin ilk kadın öğretmenlerinden biri olan Refet Angın, okuma ve yazmayı annesinden öğrendi. 1955-1975 yılları arasında Ankara’da görev yaptı. İlk öğretmenler gününde yılın öğretmeni seçildi.

Mustafa Kemal Atatürk ile yolları birçok kez kesişen Refet Angın, birinci karşılaşması olan ilkokul yıllarında Atatürk’ün “Büyüyünce ne olacaksın çocuk?” sözüne, “Öğretmen” diye cevap verir. İkinci karşılaşmalarında ise Öğretmen Okulu öğrencisidir ve Atatürk’e “Bakın sözümü tuttum Paşam. Öğretmen olacağım işte” dediğinde, Atatürk onun Gelibolu’daki küçük kız olduğunu derhal hatırlar ve bunu belirterek, ne öğretmeni olmak istediğini sorar. ‘Matematik’ cevabını alınca “Hayır tarih öğretmeni olacaksın. Çünkü nesillere tarihlerini öğretmek en önemli vazifedir” sözü üzerine Refet Angın, tarih öğretmeni olmaya karar verir.

AFİFE JALE

İLK KADIN OYUNCU

(1902-1941)
 

Müslüman kadınlarının sahneye çıkmasının geleneksel olarak yasak olduğu bir dönemdi. Kadıköy’de dünyaya gelen tiyatronun parlayan yıldızı Afife Jale ise bunun değişmesini sağladı.
İstanbul Sanayi Mektebinde eğitim gören Jale, Darülbedayi tarafından tiyatro kursu için açılan sınavı kazandı. Daha sonra da sadece kadınlara özel gösterilerde yer alması için tiyatro topluluğuna alındı. Afife Jale, topluluğa seçilen 5 kadından biriydi.

Takvimler 3 Nisan 1919’u gösterirken, Afife Jale, ‘Yamalar’ oyununda Emel rolüyle ilk kez sahneye çıktı. O dönem takma ad olarak Jale’yi kullanıyordu. Böylece sahneye çıkan ilk Türk kadını olarak tarihe geçti.

CAHİDE SONKU

İLK KADIN YÖNETMEN

(1919-1981)
 

Cahide Serap adıyla da bilinir. 16 yaşında Darülbedayi’ye girdi. Zamanla İstanbul Şehir Tiyatroları’nın gözde oyuncuları arasına girdi. 1950’de Sonku Film şirketini kurdu. Türk sinemasının ilk kadın film yönetmeni ve ilk kadın yıldızıdır.

ŞERİFE FERİHA SANERK

İLK KADIN EMNİYET MÜDÜRÜ

(1923-2010)
 

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesine ilk kız öğrenci olarak girdi. Kaymakam olma isteği geri çevrilince Emniyet Genel Müdürlüğüne başvurdu. Komiser muavini olarak görev yaptı.

2008 de “Uluslararası İş’te Kadın Kongresi”nde plaket aldı. Hayatı “Tarihe Adını Yazdıran Kadınlar” belgeselinde anlatıldı.

TANSU ÇİLLER

İLK KADIN BAŞBAKAN

(1946)
 

1993-1996 yılları arasında başbakanlık görevini üstlendi. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk ve tek kadın başbakanı oldu.

NURAN DEVRES

İLK KADIN SPİKER

(1948)
 

Üniversitede okurken TRT’nin açtığı spikerlik sınavını kazandı. Ocak 1968’de Ankara’da deneme yayınları yapan TRT’nin ilk televizyon yayınının spikerliğini yaptı.
Nuran Devres’in yaptığı bu tarihi konuşma şöyledir:
“Burası 3. bant 5. kanaldan deneme yayınları yapan Ankara Televizyonu. Bugün 31 Ocak 1968. Bu akşamki deneme yayınlarına başlıyoruz.”

BEDRİYE TAHİR GÖKMEN

İLK KADIN PİLOT

1932 yılında havacılık eğitimi aldı. Gökmen Bacı olarak da bilinir. 1934 yılında Soyadı Kanunu çıkınca Gökmen soyadını aldı. O dönemde pilotluğun kadınlara uygun bir iş olmadığına yönelik tepkiler gelse de ilk Türk kadın pilot olarak tarihe adını yazdırdı.

LEMAN BOZKURT ALTINÇEKİÇ

İLK KADIN JET PİLOTU

 
(1932-2001)

Liseyi bitirdiğinde planör eğitimi aldı, ilerleyen yıllarda jet pilotluğu eğitimini de başarıyla tamamladı.

9 yıl süreyle F-84 ve T-33 jet uçaklarında uçtu. NATO kuvvetlerinin de ilk ve uzun zaman boyunca tek kadın jet pilotu oldu.