Duma'daki kimyasal saldırı iddiaları sonrası karşılıklı açıklamalarla tırmanan gerginlik Rusya ile ABD arasında restleşmeye dönüştü. Sonunda ABD, İngiltere ve Fransa yüzden fazla füze kullanılan sınırlı bir saldırısı düzenledi. Rusya füzelerin çoğunun düşürüldüğünü, ABD ise hedeflerine ulaştığını iddia ediyor. Suriye vurulan üslerin zaten boşaltıldığını sadece 3 kişinin yaralandığını açıkladı.
Kronoloji
Doğu Guta'daki Sivil Savunma (Beyaz Baretliler) ekiplerinin sosyal medya hesaplarında paylaştığı bilgiye göre, rejim güçleri Doğu Guta'da muhaliflerin kontrolündeki son nokta olan Duma ilçesine zehirli gaz içerikli kimyasal silah saldırısı düzenlendi. Haber uluslararası basınında yayınlandı. Saldırıda 78 sivil hayatını kaybetti.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, “Suriye ordusunun Duma’da kimyasal silah kullandığı yönündeki iddialar gerçeği yansıtmıyor. Uluslararası toplum, Suriye’nin Kimyasal Silahlar Sözleşmesi’ne katılmasından sonra bu ülkedeki tüm kimyasal silah üretimi imkanlarını imha etmiştir” dedi.
İranlı yetkili, “ABD ve bazı Batılı ülkeler tarafından bu gibi iddiaların ileri sürülmesi Suriye’ye karşı askeri saldırılar düzenlenmek için yeni bir komplonun göstergesidir. Bu tavır Suriye ve bölgedeki durumu daha da karmaşık bir hale getirerek, bölge ve tüm dünyadaki barış ve istikrarı olumsuz yönde etkileycektir” diye konuştu.
Suriye hükümeti iddialar için "Suriye ordusu terörizme karşı savaşında ne zaman ilerleme sağlasa, kimyasal silah kullanıldığı bahanesi Duma'daki teröristlerin ömrünü uzatmak için ortaya atılıyor" dedi.
ABD Başkanı Donald Trump, Twitter’da “Suriye’deki kimyasal saldırıda aralarında kadın ve çocukların da olduğu çok sayıda insan öldü. Bölgeye Suriye ordusu nedeniyle yardım ulaşmakta zorluk yaşanıyor. Rusya Devlet Başkanı Putin ve İran hayvan Esad’ı destekledikleri için böyle oldu. Esad yaptıkları dolayısıyla çok büyük bir bedel ödeyecek”mesajını paylaştı.
Many dead, including women and children, in mindless CHEMICAL attack in Syria. Area of atrocity is in lockdown and encircled by Syrian Army, making it completely inaccessible to outside world. President Putin, Russia and Iran are responsible for backing Animal Assad. Big price...
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 8 Nisan 2018
Suriye'nin ortasında yer alan Humus kenti yakınlarındaki Tiyas (T4) adlı askeri üsse füze saldırısı düzenlendi. Suriye kaynakları saldırıda en az 14 kişinin öldüğünü duyurdu. ABD saldırıyı kendilerinin düzenlemediğini açıkladı. Suriye ve Rusya ordusu, saldırıdan İsrail'i sorumlu tuttu.
Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Bekir Bozdağ: "Suriye konusunda rekabeti ve çıkarları bir kenara bırakıp, insanları ve mazlumları merkeze alması gerekir. Bu konularda uluslararası hukuk işe yaramazsa, bu kuralların ve BM'nin bir hiç olduğu ortaya çıkar. Suriye, Rusya-ABD arasındaki bilek güreşine kurban edilmemeli"
ABD Başkanı Donald Trump, Suriye'de kimyasal silah saldırısı iddiasıyla ilgili askeri liderlerle görüşerek '24-48 saat içinde büyük bir karar vereceğini' söyledi. Kararını süratle alacağını, muhtemelen gün bitmeden bir karar vereceğini söyleyen Trump, askeri seçenekle ilgili soruyu ''Bütün seçenekler masada'' diye yanıtladı.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, "Askeri uzmanlarımız bu bölgeyi ziyaret etti ve sivillere karşı klorin ya da başka kimyasal bir maddenin kullanıldığına dair herhangi bir ize rastlamadı" diye konuştu. Lavrov’a göre bu bir provokasyon ve amacı Şam yönetimini sivillere karşı kimyasal silah kullanmakla suçlamak.
Lavrov, “Tüm bunlar, 'Rusya cani rejimi koruyor' adı altında Suriye karşıtı kampanyalar için bahane oldu.” dedi.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Suriye konusunu görüşmek üzere toplandı.
ABD'nin BM Büyükelçisi Nikki Haley "Rusya'nın elinde çocukların kanı var" dedi, BM Güvenlik Konseyi harekete geçse de geçmese de ABD'nin saldırıya yanıt vereceğini söyledi.
Rusya’nın BM Büyükelçisi Vasily Nebenzia ise ABD'yi, 'şahince bir dil kullanarak , hakaret ve iftiralarla Rusya'ya zarar vermeye çalışmakla suçladı. 'Bu tonun Soğuk Savaş sırasında kabul edilebilir seviyenin de ötesine geçtiğini' söyledi.
Rusya veto ettiği için BMGK’dan herhangi bir karar çıkmadı.
ABD Başkanı Donald Trump ile Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron telefonda Suriye'deki kimyasal silah saldırısına verilecek karşılığı konuştu.
ABD Dışişleri Bakanlığı Bakanlığa vekalet eden John Sullivan'ın İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson ile telefonda Suriye konusunu görüştüğü açıkladı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, alacakları kararların Suriye rejiminin destekçilerini hedef almayacağını, rejimin sahip olduğu kimyasal silah kapasitesini kapsayacağını söyledi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan: Doğu Guta ve Duma, bu katliamı yapanları lanetliyorum. Kimden gelirse gelsin bu katliamı yapanlar bunun hesabını, bunun bedelini kesinlikle ağır ödeyeceklerdir.
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Macron ile Paris’te yaptığı görüşmenin ardından Suriye’nin kimyasal silah kapasitesinin hedef alınacağı olası bir uluslararası müdahalede ülkesinin de yer alabileceğini söyledi.
Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad al Thani Washington’da Trump ile görüşmesinin ardından "Savaş suçu işlenmesine göz yumamayız” dedi.
ABD Başkanı Trump tweet attı, Rusya’ya “hazır olun füzeler geliyor” dedi.
"Rusya, Suriye'ye atılacak her füzeyi vuracağını söylemiş. Rusya hazırlıklı ol, füzeler gelecek. Hepsi iyi, yeni ve akıllı füzeler. Kendi insanlarını gazla öldüren ve bununla eğlenen bir hayvanla ortak olmamalıydın."
Russia vows to shoot down any and all missiles fired at Syria. Get ready Russia, because they will be coming, nice and new and “smart!” You shouldn’t be partners with a Gas Killing Animal who kills his people and enjoys it!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 11 Nisan 2018
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Trump'ın attığı tweet hakkında, "Akıllı füzeler teröristlere doğru uçmalıdır, meşru hükümete değil" dedi.
Yaklaşık 40 dakika önce “füzeler geliyor” diyen Trump bu kez “Rusya ile ilişkilerimizin kötü olması için bir neden yok” diye tweet attı.
"Rusya ile ilişkilerimiz Soğuk Savaş dönemi de dahil en kötü seviyede. Bunun için bir neden yok. Rusya'nın ekonomisine yardım etmemiz için bize ihtiyacı var, bu çok kolay bir şey, tüm milletler birlikte çalışmalı. Silahlanma yarışını durduralım mı?"
Our relationship with Russia is worse now than it has ever been, and that includes the Cold War. There is no reason for this. Russia needs us to help with their economy, something that would be very easy to do, and we need all nations to work together. Stop the arms race?
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 11 Nisan 2018
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova Trump'ın ikinci mesajındaki silahsızlanma mesajına cevap verdi, "Bu oldukça iyi bir fikir, hadi sizin kimyasal silahlarınızdan başlayalım." diye yazdı.
Rusya Devlet Başkanı Putin, "Şam'ın güneyindeki dış mahalleler de dahil, Suriye'nin diğer bölgelerinde benzer bir provokasyonun hazırlandığı, bazı (kimyasal) maddeler yerleştirip, Suriye hükümetini kimyasal silah kullanmakla suçlamanın planlandığına dair elimizde istihbarat var" dedi.
İran dini lideri Hamaney'in başdanışmanı Ali Ekber Velayeti, ABD'nin Suriye'ye saldırması halinde Şam'ın yanında yer alacaklarını açıkladı.
Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyeti teşkilatı 72 saatlik bir uyarı yayınladı ve Suriye’ye yapılacak olası saldırıya karşı sivil uçuşlar için yeni uçuş rotaları devreye girdi.
Suriye hükümeti, Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'nü Duma'daki kimyasal saldırı iddialarını araştırmak üzere Suriye'ye davet etti. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, saldırının soruşturulması için Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (KSYÖ/OPCW) uzmanlarına güvenlik garantisi sunmaya hazır olduklarını söyledi.
İngiltere Başbakanı Theresa May, Suriye sorununu görüşmek üzere kabinesini toplantıya çağırdı. Toplantıdan " Suriye konusunda harekete geçmenin gerekli olduğu" kararı çıktı.
Lübnan Başbakanı Hariri, "ABD'nin Suriye'ye muhtemel saldırısı konusundaki duruşumuz açıktır. ABD Suriye'yi vurursa Lübnan bundan uzak durur. Görevimiz Lübnan'ı bölgede olanların yansımalarından korumaktır." dedi
ABD Başkanı Trump’ın attığı tweet kafaları karıştırdı. "Suriye'ye ne zaman saldıracağımızı hiç söylemedim. Hemen de vurabiliriz hiç vurmayabiliriz de. Her halükarda, benim yönetimimde ABD bölgeden DAEŞ'i sürmek için büyük işler yaptı. Hakettiğimiz, "Teşekkürler Amerika" nerede?"
Never said when an attack on Syria would take place. Could be very soon or not so soon at all! In any event, the United States, under my Administration, has done a great job of ridding the region of ISIS. Where is our “Thank you America?”
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 12 Nisan 2018
Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Suriye'deki gelişmeler tüm dünya çapında bir güvenlik krizine yol açmıştır. Suriye'deki rejim bizim gözümüzde zaten kapkara bir sicile sahiptir. Suriye'nin bilek güreşi sahasına çevrilmesinden rahatsızız. Dün akşam Trump'la görüştük, bugün Putin'le görüşeceğim. Birlikte kimyasal katliamı nasıl durdururuz bunu konuşacağım. Suriye toprakları herkes için güvenli hale gelene kadar oradaki varlığımızı ve faaliyetlerimizi sürdüreceğiz." dedi.
Almanya Başbakanı Angela Merkel, "Şu ana kadar bir karar olmadığını vurgulamak isterim ama Almanya olası askeri harekatlara katılmayacak. Ancak kimyasal silah kullanımının kabul edilemeyeceği sinyalini vermek için de her türlü çabayı harcayacağız" dedi.
Başbakan Binali Yıldırım karşılıklı mesajlarla ilgili konuştu. “Yaptıkları ne? Tweetler atarak birbirlerini tehdit ediyorlar. Dünyanın, bölgenin geleceğini sizin karşılıklı atışmanıza, milyonlarca insanın yok olmasına seyirci mi kalacak bu millet? Efendim, 'Benim daha iyi füzem var.' Yok öbürü diyor, 'Benim daha iyi füzem var. Gönder bakalım.' 'Göndermezsen şöyle olur.' Sokak kavgası... Sokak kabadayıları gibi kavga ediyorlar ama sonucu kim ödüyor, bedeli kim ödüyor? Garip gureba. Sivil insanlar ödüyor.”
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Gıng Şuang, Suriye'deki sorunların barışçıl yollarla çözülmesi gerektiğini, anlaşmazlıkların uluslararası ilişkilerde güç kullanımı veya güç kullanım tehdidiyle çözülmesine karşı olduklarını söyledi.
ABD Savunma Bakanı Jim Mattis: Suriye rejimin kimyasal silah kullanmasını "affedilemez" olarak niteleyen Mattis, "(Suriye rejiminin) dersini aldığını düşünmüyorum." ifadelerini kullandı.
Hollanda Başbakanı Mark Rutte, ülkesinin Suriye'de düzenlenecek olası bir askeri harekata anlayış gösterdiğini ancak bunun orantılı olması gerektiğini söyledi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Putin ve Trump ile yaptığımız görüşmelerde Suriye'de yaşanan bu trajedinin sona ermesi noktasında taleplerimiz oldu." dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan: Gerek Sayın Putin'le, gerek sayın Trump'la yaptığımız görüşmelerde, bölgede yaşanan trajedinin sona ermesi noktasında taleplerimiz oldu.https://t.co/pSLoKtvXdj pic.twitter.com/oqdN5wnkLt
— TRT Haber Canlı (@trthabercanli) 13 Nisan 2018
ABD, İngiltere ve Fransa Suriye'nin üç farklı kentindeki askeri hedeflere yönelik operasyon başlattı. Kimyasal üretim ya da depolama tesisi olduğu iddia edilen askeri alanlar yüzden fazla füze ile hedef alındı. Rus askerlerinin konuşlandığı noktalara yönelik bir saldırı olmadı. Ayrıca Başkanlık sarayı ya da hükümet binaları da hedefler arasında değildi. Rusya füzelerden bir kısmının Sovyetler Birliği döneminden kalma hava savunma sistemi ile düşürüldüğünü açıkladı. Suriye rejimi ise saldırında boşaltılan üslerin hedef alındığını sadece yaralananlar olduğunu duyurdu.
Abd Başkanı Trump, "Kısa bir süre önce Amerikan kuvvetlerine, Suriye diktatörü Beşşar Esed'in kimyasal silah kapasitesiyle ilgili yerlere yönelik kesin bir saldırı yapmaları için talimat verdim. İngiltere ve Fransa ile birlikte ortaklaşa bir operasyon şu anda başlamış durumda. İki ülkeye de teşekkür ediyoruz." ifadelerini kullandı.
İngiltere Başbakanı Theresa May,"Duma'daki kimyasal saldırıdan Suriye rejiminin sorumlu olduğu açık. Diplomatik bütün kanalları kullandık ancak çözüm alamayınca başka seçeneğimiz kalmadı. Rejim kimyasal silahı varil bombasıyla kullandı. Suriye'de askeri bir operasyon haklı ve meşruydu. Klor gazı kullanıldığını anladığımız Duma'da bu saldırıyı düzenlememiz gerekiyordu. Harekatta kimyasal silahların üretildiği merkezler vuruldu." dedi.
İngiltere Başbakanı Theresa May Suriye'ye yapılan operasyonla ilgili açıklama yapıyor. https://t.co/akAQojzVaK
— TRT Haber Canlı (@trthabercanli) 14 Nisan 2018
ABD Başkanı Trump Twitter mesajında, "Dün gece operasyon mükemmeldi. İngiltere ve Fransa'ya askeri katkılarından dolayı teşekkür ederim. Bundan daha iyi bir sonuç olamazdı. Görev tamamlandı." dedi.
A perfectly executed strike last night. Thank you to France and the United Kingdom for their wisdom and the power of their fine Military. Could not have had a better result. Mission Accomplished!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 14 Nisan 2018
Putin, BM'yi acil toplantıya çağırdı.
"Suriye'de yaşanan yeni gerilim, tüm uluslararası ilişkiler sistemi üzerinde yıkıcı etkiye sahip. Tarih, her şeyi yerli yerine koyacak ve halihazırda Washington'a eski Yugoslavya, Irak ve Libya'daki katliamlar nedeniyle büyük bir sorumluluk yükledi"
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan "Yapılan operasyonu doğru buluyoruz. Böylece rejim saldırılarının cevapsız kalmayacağın gördü" dedi.
#SONDAKİKA
— TRT Haber Canlı (@trthabercanli) 14 Nisan 2018
Cumhurbaşkanı Erdoğan: Operasyonu doğru buluyoruz. O yavrulara yapılanları kabul etmemiz mümkün değil, bedelinin olması lazım.https://t.co/aDtZ3rSpyN pic.twitter.com/eacoRp3Wfr
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Putin ile telefonda görüştü. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefon görüşmesinde, gerilimin daha fazla tırmandırılmaması gerektiğini vurguladı.
Suriye'ye düzenlenen operasyonu değerlendiren Başbakan Yıldırım, "Geçtiğimiz günlerde Suriye'de alçak rejim, kimyasal silahlarla çocukları, masum insanları katletti. Birden bire dünyanın vicdanı olarak kendilerini gören ülkeler seslerini yükselttiler. Peki 7 yıldır Suriye'de insanlar katlediliyor. Vahşet devam ediyor. Siz sadece kimyasal silah kullanıldığı zaman mı insanlığınız aklınıza geliyor? Bugüne kadar neredeydiniz?" dedi.
#SONDAKİKA
— TRT Haber Canlı (@trthabercanli) 14 Nisan 2018
Başbakan Binali Yıldırım: ABD ve koalisyon ortakları bir operasyon düzenledi. Bunu olumlu bir adım olarak görüyoruz ancak kalıcı barış için daha fazlasına ihtiyaç var.https://t.co/wWJaG7hQbB pic.twitter.com/IWuZi0txjm
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu: Dün akşam yapılan müdahale, kimyasal silah kullanan bir rejime yöneliktir. Bugüne kadar çoktan müdahale edilmesi gerekiyordu.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu: Dün akşam yapılan müdahale, kimyasal silah kullanan bir rejime yöneliktir. Bugüne kadar çoktan müdahale edilmesi gerekiyordu. pic.twitter.com/eDveA6Uw5F
— TRT Haber Canlı (@trthabercanli) 14 Nisan 2018
İran Dışişleri Bakanlığı saldırı ile ilgili açıklama yayınladı.
"İran dini, kanuni ve ahlaki nedenlerinden ötürü kimyasal silahların kullanılmasına karşıdır. Ancak bağımsız bir ülkeye saldırmak için bahane üretmeyi de kabul edilemez görüyoruz. Şüphesiz BM'nin son kararı açıklanmadan herhangi bir belge ve kanıta sahip olmadan, Suriye'ye askeri saldırı düzenleyen ABD ve müttefikleri, kendilerini dünyanın jandarması ya da hakimi konumunda görmektedirler. ABD ve müttefikleri saldırının bölgesel ve uluslararası sonuçlarına cevap vermek ve bu sonuçlara katlanmak zorundadır.
İran Devrim Muhafızları Komutanı Siyasi Yardımcısı Yedullah Cevani, saldırının durumu daha karışık hale getirdiğini ve ABD'ye pahalıya patlayacağını söyledi.
İsrail Bayındırlık ve İskan Bakanı Yoav Galant, ABD, İngiltere ve Fransa'nın Esed rejimine karşı düzenlediği hava operasyonunun "Suriye, İran ve Hizbullah'a önemli bir sinyal" olduğunu belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan: Artık Suriye'de Türkiye'nin olmadığı hiçbir adımın atılması mümkün değil. Amerika'nın İngiltere ve Fransa ile rejimin kimyasal silah tesislerini hedef alan son saldırısında bir defa daha gördük ki bu iş pansuman tedbirlerle olmuyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan: Artık Suriye'de Türkiye'nin olmadığı hiçbir adımın atılması mümkün değil. Amerika'nın İngiltere ve Fransa ile rejimin kimyasal silah tesislerini hedef alan son saldırısında bir defa daha gördük ki bu iş pansuman tedbirlerle olmuyor.https://t.co/5vDlRzEBco pic.twitter.com/Jdd85wBjdl
— TRT Haber Canlı (@trthabercanli) 15 Nisan 2018
Rusya Devlet Başkanı Putin İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile telefonda görüştü. Kremlin'den yapılan açıklamada, Putin'in görüşmede ABD, İngiltere ve Fransa'nın Suriye'deki hedeflere yönelik düzenlediği hava operasyonun "Birleşmiş Milletler (BM) Antlaşması'nı ihlal ettiğini söylediği belirtildi.
Açıklamaya göre, Putin, Ruhani'ye "BM Antlaşması'nı ihlal eden bu tarz eylemlerin tekrarlanması halinde, uluslararası ilişkilerde de kaos ortamı doğar" dedi.
Başbakan Yıldırım: Geç kalmış bir harekettir ama alçak katillere verilmiş bir cevaptır. O bakımdan olumlu bir adım olarak görüyoruz.
[ABD'den Suriye'ye sınırlı operasyon] Başbakan Yıldırım: Geç kalmış bir harekettir ama alçak katillere verilmiş bir cevaptır. O bakımdan olumlu bir adım olarak görüyoruz.https://t.co/AYpzZso8Uj pic.twitter.com/8Dq9FDCMa1
— TRT Haber Canlı (@trthabercanli) 15 Nisan 2018
Cumhurbaşkanı Erdoğan: Gelin yeni bir barışın temelini atalım. Rastgele bu ülkeye bombalar yağdırmayalım.
[ABD'nin rejime yönelik sınırlı operasyonu] Cumhurbaşkanı Erdoğan: Gelin yeni bir barışın temelini atalım. Rastgele bu ülkeye bombalar yağdırmayalım.https://t.co/XPHrz7cdkv pic.twitter.com/qO8VmnO9ts
— TRT Haber Canlı (@trthabercanli) 16 Nisan 2018
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, bir televizyon kanalında Suriye’ye yönelik operasyonun Türkler ile Rusları ayırmayı sağladığını söyledi. Macron “Hedefim en azından Rusları ve Türkleri bu müzakere masasına oturtmayı başarabilmek” diye konuştu.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Moskova ve Ankara'nın görüşlerinin bir dizi konuda birbirinden farklılık gösterdiği kimse için sır değil. Fakat bu durum, görüş alışverişi yapmaya ya da görüşlerimizdeki bu farklılıkları tartışmaya devam etmemizi engellemiyor. En önemlisiyse, bu farklılıklar, büyük ekonomik projeler ve diğer çeşitli projelerde işbirliğimizi pek çok açıdan geliştirmemize yansımıyor." dedi.